НЭР ТОМЬЁО ХЭРЭГЛЭХИЙН УЧИР

                                                          Б.Содном "Улаанбаатарын мэдээ" 1971.8.21. 130 (2511)

     Монгол ардын төрийн анхны жилээс одоо хүртэл Улсын нэр томьёоны комиссыг байгуулж ажиллуулсан байна. Үүний үрээр харь хэлнээс тогтоон авах нэр томьёо нэлээд эмх журамтай болжээ. Радио, машин гэх мэт харь хэлний нэр томьёог монгол хэлэнд шууд авсан, эсвэл "самолёт" гэдгийг "нисэх онгоц" гэж хуулбарлан орчуулсан буюу утга санаагаар тааруулан нэрлэсэн нэр томьёо нхээхэн хэрэглэгдэж байгаа юм. Нэр томьёо тогтоох явдал дээр монгол хэлнийхээ баялаг өвийг шавхан хэрэглэх нь зүйн хэрэг ээ.
         Улсын нэр томьёоны комисс, монгол үгийн санг нарийвчлан судлахын хамт дэлхий нийтийн шинэ нэр томьёо тогтоож буй байдлыг харилцуулан судалж, харь үгийн угтвар, язгуур, дагварыг хүртэл задлан үзэх зэргээр нэр томьёог шинжлэх ухааны үндэстэй боловсруулж байгаа.
          Улсын нэр томьёоны комисс 160 мянга шахам нэр томьёоны (орос, монгол хэлний) нэгтгэсэн толь бичгийн I, П ботыг хэвлүүлж гаргав. Ингээд үзэхэд ерөнхий боловсролд хэрэглэгдэх нэр томьёог үндсэнд нь тогтоож чадаад эдүгээ явцуу буюу нарийн мэргэжлийн нэр томьёог боловсруулах ажилд ороод байна.
           Энд зөвхөн нэг зүйлийн жишээ авч, нэр томьёог товч төдий тайлбарлая. Олон оронд хэрэглэгддэг хүний насны ялгаврын нэр томьёог орос, монгол хоёр хэлээр дүйлгэн оноосныг авч үзвэл:
          1. Младенчество гэдэг ерөнхийдөө 0-3 хүртэл насны хүүхдийн нялх нас гэх боловч бас дотор нь новорождённый гэж 0-1.5 настай хүүхдийг нярай гэж оноосон нь зөв өө.
          2. Детство гэж 3-12 нас хүртлэхийг балчир нас
          3. Отрочество (подросток гэж 3-16 настайг өөлэй хүүхэд) 1-18 нас хүртлэхийг бага нас гэх
          4. Юность гэж 16-25 нас хүртэл орь нас
          5. Молодость гэж 25-35 хүртэл залуу нас
          6. Возмужалость 35-45 хүртэл идэр нас
          7. Пожилой бозрасть 45-60  хүртэл хижээл нас
          8. Старость 60-80 хүртэл өтлөх (өтөл) нас
          9. Преклонный возраст 80-аас дээш бол өндөр нас гэж дүйлгэн оноосон юм.
          Эдгээр нэр томьёо бол цөм монгол хэлэнд урьд өмнө байсаар иржээ. Харин (өөлэй хүүхэд, орь нас) гэсэн үг ховор хэрэглэгдэж байсан учир хүн бүхэн сайн мэдэхгүй байж болох юм. Гэвч сурах л хэрэгтэй. Мөн гол хэлний баялгийг зөвхөн өөрийн мэдэхийн хэрээр хязгаарлаж болохгүй нь мэдээжийн хэрэг бизээ.