ЯВГАН ҮЛГЭРҮҮД

ШАТАРЧИНХҮҮ

Нэг. Шатар тоглосон нь

Эрт урьд цагт нэг эцгийн хоёр хvv эрдэм сурахаар алс газар оджээ. Тэгээд хоёр хvvг явж байтал, зам дээр нь хоёр хvн шатар тоглож байж гэнэ.
Хоёр хvv, шатарчдыг харж байгаад, ах нь дvvгээ явъя гэхэд, -дvv нь дахиад жаахан харах юмсан, та явж бай л даа гэжээ.

Ах нь цаашаа явж, гурван жил эрдэм сураад, буцаж ирэхэд, дvv нь харин шатарчидтай л сууж байжээ.
- Чи чинь одоо хvртэл суугаад байна уу гэж ах нь асуусанд.
- Тиймээ. Та их удаан яваад ирэв vv?
- Би гурван жил яваад ирлээ. -чи энэ шатарчдыг харж, сууснаас надтай явж, эрдэм сурсан бол над шиг эрдэмтэй болох байсан юм. Одоо харья гээд дvvгээ аваад явжээ.

Ах дvv хоёрыг явтал замд нь нэг айл байж гэнэ. Тvvнд ортол, євгєн эмгэн хоёр уйлж сууна гэнэ.
Та хоёр юунд ингэж уйлж суугаа юм бэ? гэж асуухад нь, Євгєн:
- Манай эзэн хаан, албат иргэд нэг бvртэйгээ шатар тоглоод, аль хожигдсоны нь толгой аваад байна. Тэгээд манай ганц хvv маань
маргааш тоглох юм гэнэ. Хvv маань шатар мэддэггvй. Яана даа ганц хvvгээ алдах нь байна гээд уйлж гэнэ. Тэгэхэд дvv нь,
- Танай хvvгийн оронд би очиж тоглоод ирье гэжээ.
- Болохгvй хvv минь, дэлхий дээр тэр хааныг хожих хvн байхгvй гэж євгєн, эмгэн хоёр хорив.
- Чи дэлхийд нэртэй тэр шатар ч хааныг яаж дийлдэг юм бэ? болохгvй гэж ах нь ч бас хорьжээ.
- Хамаагvй, би заавал очиж, шатар тавина гэсээр байгаад явжээ. Дvv нь тэр хааныд очоод євгєний хvvгийн нэрийг хэлэхэд нь,
Хаан, шатар єрєєстэй, бэлэн ширээнээ сууж, алтан сэлэм дэргэдээ гаргаж тавиад:
- За ирсэн хvн тvрvvлж нvvдэг юм шvv гэхэд, хvv
- Би нvvхгvй, харин хаан та ахмадаараа тvрvvлж нvv гэв. Хаан:
- Би нvvхгvй. Ирсэн нь тvрvvлж нvvдэг юм гэв. Хvv хэлж ядаад болсонгvй, заавал тvрvvлж нvvх болов. Хvv, ширvvн довтолтоо хийж, хааны ноёныг шалж хєєсєєр алтан сэлмий нь шvvрч аваад мад тавихын хамт хааны толгойг алтан сэлмээр нь тас чавчив гэнэ. Тэр хvv хорон санаат хааныг ингэж дарж, албат иргэдийг амруулж, амар сайхан жаргаж гэнээ.


Хоёр. Хааныг давсан нь
Эрт урьд цагт нэг гvрний хаан, „Сайн худал хэлж, хуурч чадсан хvvхдэд их шан єгнє" гэж тунхаг тараажээ. Тvvнийг сонсоод, ноёд тvшмэдийн хvvхдvvд очиж, элдвээр худал хэлсэн боловч, харин хааны санаанд таарсангvй. Хамгийн эцэст нєгєє шатарч ядуу хvv очжээ.
Хаан:
- Чи юу гэж яваа вэ? гэж асуув,
Хvv:
- Манай аав танаас єр нэхээд ир гэв гэжээ.
Хаан:
- Танай аавд єгєх єр байхгvй, чи худал хэлж байна гэжээ.
Хvv:
- Би нээрэн худал хэлж, таныг хуурч байгаа бол та надад шангаа аль гэжээ.
Хаан:
- Тvvний худал хэлсэн уран аргыг мэдээд, зайлсхийх санаа гаргаж,
- Чи худал хэлээгvй биз? гэв.
Хvv:
- Би худал хэлээгvй бол єрєє єг гэжээ.
Хаан аргагvй болж, хvvд алт жимсээр шан єгєєд явуулж гэнэ.

Үлгэрийг зохиогч Б.Содном