ХҮН НЭРЭЭ ТОГОС ӨДӨӨ ХАМГААЛДАГ
Монголчууд минь ээ, бидний алд бие болон үр хүүхдүүдэд минь монгол зүрх цохилж, монгол цус гүйж монголоороо бахархан амьдарч байна. Сүүлийн үеийн Америк нөхрүүд, гадаадтай суусан хүүхнүүд гэсэн нийтлэлийг уншаад үүнийг бичихээр шулуудсан юм. Үнэхээр монгол хүн та мөн л юм бол нүдээ нээгээд гараа сунгаад зүрхээ чагнаад магнайдаа нэг тунгаан бодоод үзээч. Ер нь би хэн билээ. Монгол хүн, эр хүн, эмэгтэй хүн, эх эцэг нь, өвөө, эмээ нь, ах эгч нь, айл саахалтын хөрш нь, найз нөхдийн найз нь, ах дүүгийн хамаатан нь, амраг ханийн хань нь, албан газрын дарга нь, ажилтан нь ч, бизнэс эрхэлчдийн түнш нь, үлгэр дууриалаа үзүүлэх ахмад нь, хийж бүтээх залуус нь, сурган хүмүүжүүлэх багш нь, сурч боловсрох шавь нар нь, эрдэм номоо уралдуулах эрдэмтэн нь, хууль цааз тогтоох хуульч шүүхчид нь, улсаа удирдах ерөнхийлөгч нь , хууль дүрэм цагдах цагдаа нь, ард түмнээ баясгах жүжигчин авъяастан нь бид мөн.
Энэ дэлхий дээр хүн болж төрсний гавъяа хаана ч олдохгүй, олдсон ганц амьдралдаа монгол гэдэг омогт бахарлаараа бие биенээ дэмжиж, өөрөө өөртөө зорилго тавьж тавьсан зорилгондоо хүрэхийн төлөө шамдаж бусдаасаа дэмжлэг авч, бусдаа дэмжлэг өгч монгол гэдэг нэгэн айл болох юмсан.
Эзэн хүн болго н эдлэх эрхтэй бас гүйцэтгэх үүрэгтэй. За нэг эргэцүүлэн нэг бодоод үзье. Би монгол хүн, би гэдэг хүн үнэхээр монголынхоо төлөө амьдралдаа юу хийсэн билээ. За байз байз... Үнэхээр монголынхоо төлөө хүнд үзүүлчих бүтээлтэй, гавъяатай одоо байгаа хүмүүс олоон олон Л. Түдэв, Д. Цэдэв, Баттулга, Эрдэнэбат, Д. Лувсаншарав, Н.Жанцанноров, Д. Дагвадорж, П. Сэрдамба, Э. Бадарууган,О. Гүндэгмаа нэрлэчихвэл нэрлээд л байна шүү дээ. Үнэхээр ч эд олны дунд нэр нь гарчээ.
Монгол хүн гээд хоосон цээжээ цохиж явдаг зарим нэг нь үнэхээр та өөрөө монголынхоо түүхийг уншсан уу, та хэрэв монгол хүн юм бол эх түүхээ мэдэж бусадтай маргаж, монгол нэрийг гаргах юу хийж бүтээсэн болоод нэг нэгнээ гойчлоод байна. Хүнд үзүүлэх диплот шагналаар биш хүнд үзүүлэх бүтээн байгуулсан гавъяагаар би үүнийг хийсэн хүн гэдгээрээ бахархаж, хэлэх үгтэй үзүүлэх юмтай явалдаа. Зарим нэг Монгол хүн эдлэх эрхээ хаана ч явсан эдлэдэг түүн шигээ үүргээ гүйцэтгэмээр юм.
Эр эм хүний хооронд хүйсийн л ялгаа байгаа. Түүнээс биш өөр ялгаа алга. Эдлэх эрх гүйцэтгэх үүргээрэй нэг их ялгагдаад байх юм алга. Адилхан хөдлөх хөл гартай, дуугарах дуу хоолойтой. Эр эмгүй нас бие гүйцэхээрээ амьдралын жамаар хүнтэй суудаг. Монгол байтугай гадаад бусад орны иргэд хайр сэтгэлийн үүднээс хэн ч гэрлэх эрхтэй. Богтолж аваад монгол хүнийг гадаад хүмүүстэй суулгаагүй л юм бол тэдний хоорондын асуудал маньд пад алга, энэ тэдний хувийн асуудал. Монгол хүүхнүүд сүүлийн жилүүдэд яагаад гадаад хүнтэй суух болсоныг та нэг эргэцүүлж тунгааж бодсон үзсэн үү. Хүнтэй адилхан эмэгтэй хүнийг эм хүн гэдгээр нь, ирээдүй эх хүн гэдгээр нь, айлын гэргий гэдгээр нь та хүндэтгэж үзсэн үү. Түүхээс харъя. Чингис хаан маань өөрийнхөө Ижийг эх хүн гэдгээр нь өвдөг сөгдөж сонсдог, гэргий, охид, бэрүүдээ ирээдүйн хатан гэдгээр нь хүндэтгэж тэдэнд эрх мэдлийг нь итгэлтэй өгч байсан. Чингис хааны гэргий болон охид, бэрүүд нь халх болон бусад үндэс орны хүмүүс байсан. Тэглээ гээд Чингис хаан маань тэднийг гадны хүн гэж тохуурхааргүй, монгол цус монгол үр хүүхэд төрүүлж байгаа эх хүн гэдгээр нь хүнлэж ирсэн. Хэрэвээ та дөнгөж арван жил төгссөн, шилжилтийн насны охдуудыг хуурч баян чинээлэгээрээ гайхуулж, эрх мэдлийнхээ суудлаар түрээ бариагүйсэн бол, өөрийнхөө үр ач шиг цэвэр ариун охидуудыг бузарлаагүй бол тэд ийм замд орж гадаад хүнтэй суух гэж улаарахгүй байсаан. Харин тэдэнд аж жаргал өгч чадах үгүй нь мэдэж байж түүнтэй гэрлээч гэж Монгол хүний ёсоор хэлсэн хүн байна уу. Монгол айлын гол ноён нурууг хэн үүрч явна. Ихэнхдээ эмэгтэйчүүд. Эр нөхөр нь эр нөхөр шиг халамжтай, ганц ч удаа хайртай шүү гээд зоригтой хэлчдэг, гэр орондоо эртхэн ирээд ханьдаа хийж байгаа хоолноос нь хамжаад өгдөг бол, эцэг хүн шиг үр хүүхэдтэйгээ цагыг өнгөрүүлэн хичээл юмноос нь дэмжээд, хамт тоглох тоглоомоос нь тоглоод өгдөг бол нэг өөр. Монголын нийгмийн хуурамч дүр төрх монгол охид хүүхнүүдээр тоглосон. Яахаараа дандаа эмэгтэй хүний нэр хүнд муу хэлэгдэж явдаг юм. Гадаадтай гэрэлсэн олон залуус байна. Ер нь хамт суралцаж ажиллаж байгаад хайр сэтгэлийн үүднээс суусан хүнийг өөрөө өөрсөндөө хайр сэтгэлтэй аз жаргалтай амьдарч байвал болоо. Муу нэртэй гадаад нөхөртэй сайхан амьдарч байгаа хүүхнүүд хаа сайгүй тэд эх орон болон ар гэртээ орлог оруулаад амьдарч л байна. Юмыг нэг өнцгөөс биш олон талаас нь хараач гэж Далай лам хүртэл айлдаж байсан.
Монгол хүн нэрээ тогос өдөө гайхуулдаг гэдэг үгийг харин санаж бид бие биенээ хамгаалж монгол гэдэг нэрээ хамгаалая л даа. Та монгол хүн юм бол монгол нь монголоо битгий муулаач, монгол эх орноо битгий муулж зээлгэ гуйлга хийгээч, бадамлянхуа цэцэг шиг охидууд хүүхнүүдээ эх хүн, эмэгтэй хүний ёсоор хайрлаач,бие биенээ өршөөж уулчлалт үзүүлээч, хийж бүтээж байгаа хүмүүст чин сэтгэлийн талархал шудрага урам өгөөч, үр хүүхэд ирээдүйн залуусаа дэмжээч, эрхэм хүнийг хүн гэдгээр нь хүндэтгээч.
Монгол түмний минь магнай тэнийж хийморьтой өөдрөг амьдарахыг ерөөе.
Монгол хүн болгон Б. Батжаргалын Монгол Омогшил номыг уншаасай.
Бичсэн Үзмээ.
Монголчууд минь ээ, бидний алд бие болон үр хүүхдүүдэд минь монгол зүрх цохилж, монгол цус гүйж монголоороо бахархан амьдарч байна. Сүүлийн үеийн Америк нөхрүүд, гадаадтай суусан хүүхнүүд гэсэн нийтлэлийг уншаад үүнийг бичихээр шулуудсан юм. Үнэхээр монгол хүн та мөн л юм бол нүдээ нээгээд гараа сунгаад зүрхээ чагнаад магнайдаа нэг тунгаан бодоод үзээч. Ер нь би хэн билээ. Монгол хүн, эр хүн, эмэгтэй хүн, эх эцэг нь, өвөө, эмээ нь, ах эгч нь, айл саахалтын хөрш нь, найз нөхдийн найз нь, ах дүүгийн хамаатан нь, амраг ханийн хань нь, албан газрын дарга нь, ажилтан нь ч, бизнэс эрхэлчдийн түнш нь, үлгэр дууриалаа үзүүлэх ахмад нь, хийж бүтээх залуус нь, сурган хүмүүжүүлэх багш нь, сурч боловсрох шавь нар нь, эрдэм номоо уралдуулах эрдэмтэн нь, хууль цааз тогтоох хуульч шүүхчид нь, улсаа удирдах ерөнхийлөгч нь , хууль дүрэм цагдах цагдаа нь, ард түмнээ баясгах жүжигчин авъяастан нь бид мөн.
Энэ дэлхий дээр хүн болж төрсний гавъяа хаана ч олдохгүй, олдсон ганц амьдралдаа монгол гэдэг омогт бахарлаараа бие биенээ дэмжиж, өөрөө өөртөө зорилго тавьж тавьсан зорилгондоо хүрэхийн төлөө шамдаж бусдаасаа дэмжлэг авч, бусдаа дэмжлэг өгч монгол гэдэг нэгэн айл болох юмсан.
Эзэн хүн болго н эдлэх эрхтэй бас гүйцэтгэх үүрэгтэй. За нэг эргэцүүлэн нэг бодоод үзье. Би монгол хүн, би гэдэг хүн үнэхээр монголынхоо төлөө амьдралдаа юу хийсэн билээ. За байз байз... Үнэхээр монголынхоо төлөө хүнд үзүүлчих бүтээлтэй, гавъяатай одоо байгаа хүмүүс олоон олон Л. Түдэв, Д. Цэдэв, Баттулга, Эрдэнэбат, Д. Лувсаншарав, Н.Жанцанноров, Д. Дагвадорж, П. Сэрдамба, Э. Бадарууган,О. Гүндэгмаа нэрлэчихвэл нэрлээд л байна шүү дээ. Үнэхээр ч эд олны дунд нэр нь гарчээ.
Монгол хүн гээд хоосон цээжээ цохиж явдаг зарим нэг нь үнэхээр та өөрөө монголынхоо түүхийг уншсан уу, та хэрэв монгол хүн юм бол эх түүхээ мэдэж бусадтай маргаж, монгол нэрийг гаргах юу хийж бүтээсэн болоод нэг нэгнээ гойчлоод байна. Хүнд үзүүлэх диплот шагналаар биш хүнд үзүүлэх бүтээн байгуулсан гавъяагаар би үүнийг хийсэн хүн гэдгээрээ бахархаж, хэлэх үгтэй үзүүлэх юмтай явалдаа. Зарим нэг Монгол хүн эдлэх эрхээ хаана ч явсан эдлэдэг түүн шигээ үүргээ гүйцэтгэмээр юм.
Эр эм хүний хооронд хүйсийн л ялгаа байгаа. Түүнээс биш өөр ялгаа алга. Эдлэх эрх гүйцэтгэх үүргээрэй нэг их ялгагдаад байх юм алга. Адилхан хөдлөх хөл гартай, дуугарах дуу хоолойтой. Эр эмгүй нас бие гүйцэхээрээ амьдралын жамаар хүнтэй суудаг. Монгол байтугай гадаад бусад орны иргэд хайр сэтгэлийн үүднээс хэн ч гэрлэх эрхтэй. Богтолж аваад монгол хүнийг гадаад хүмүүстэй суулгаагүй л юм бол тэдний хоорондын асуудал маньд пад алга, энэ тэдний хувийн асуудал. Монгол хүүхнүүд сүүлийн жилүүдэд яагаад гадаад хүнтэй суух болсоныг та нэг эргэцүүлж тунгааж бодсон үзсэн үү. Хүнтэй адилхан эмэгтэй хүнийг эм хүн гэдгээр нь, ирээдүй эх хүн гэдгээр нь, айлын гэргий гэдгээр нь та хүндэтгэж үзсэн үү. Түүхээс харъя. Чингис хаан маань өөрийнхөө Ижийг эх хүн гэдгээр нь өвдөг сөгдөж сонсдог, гэргий, охид, бэрүүдээ ирээдүйн хатан гэдгээр нь хүндэтгэж тэдэнд эрх мэдлийг нь итгэлтэй өгч байсан. Чингис хааны гэргий болон охид, бэрүүд нь халх болон бусад үндэс орны хүмүүс байсан. Тэглээ гээд Чингис хаан маань тэднийг гадны хүн гэж тохуурхааргүй, монгол цус монгол үр хүүхэд төрүүлж байгаа эх хүн гэдгээр нь хүнлэж ирсэн. Хэрэвээ та дөнгөж арван жил төгссөн, шилжилтийн насны охдуудыг хуурч баян чинээлэгээрээ гайхуулж, эрх мэдлийнхээ суудлаар түрээ бариагүйсэн бол, өөрийнхөө үр ач шиг цэвэр ариун охидуудыг бузарлаагүй бол тэд ийм замд орж гадаад хүнтэй суух гэж улаарахгүй байсаан. Харин тэдэнд аж жаргал өгч чадах үгүй нь мэдэж байж түүнтэй гэрлээч гэж Монгол хүний ёсоор хэлсэн хүн байна уу. Монгол айлын гол ноён нурууг хэн үүрч явна. Ихэнхдээ эмэгтэйчүүд. Эр нөхөр нь эр нөхөр шиг халамжтай, ганц ч удаа хайртай шүү гээд зоригтой хэлчдэг, гэр орондоо эртхэн ирээд ханьдаа хийж байгаа хоолноос нь хамжаад өгдөг бол, эцэг хүн шиг үр хүүхэдтэйгээ цагыг өнгөрүүлэн хичээл юмноос нь дэмжээд, хамт тоглох тоглоомоос нь тоглоод өгдөг бол нэг өөр. Монголын нийгмийн хуурамч дүр төрх монгол охид хүүхнүүдээр тоглосон. Яахаараа дандаа эмэгтэй хүний нэр хүнд муу хэлэгдэж явдаг юм. Гадаадтай гэрэлсэн олон залуус байна. Ер нь хамт суралцаж ажиллаж байгаад хайр сэтгэлийн үүднээс суусан хүнийг өөрөө өөрсөндөө хайр сэтгэлтэй аз жаргалтай амьдарч байвал болоо. Муу нэртэй гадаад нөхөртэй сайхан амьдарч байгаа хүүхнүүд хаа сайгүй тэд эх орон болон ар гэртээ орлог оруулаад амьдарч л байна. Юмыг нэг өнцгөөс биш олон талаас нь хараач гэж Далай лам хүртэл айлдаж байсан.
Монгол хүн нэрээ тогос өдөө гайхуулдаг гэдэг үгийг харин санаж бид бие биенээ хамгаалж монгол гэдэг нэрээ хамгаалая л даа. Та монгол хүн юм бол монгол нь монголоо битгий муулаач, монгол эх орноо битгий муулж зээлгэ гуйлга хийгээч, бадамлянхуа цэцэг шиг охидууд хүүхнүүдээ эх хүн, эмэгтэй хүний ёсоор хайрлаач,бие биенээ өршөөж уулчлалт үзүүлээч, хийж бүтээж байгаа хүмүүст чин сэтгэлийн талархал шудрага урам өгөөч, үр хүүхэд ирээдүйн залуусаа дэмжээч, эрхэм хүнийг хүн гэдгээр нь хүндэтгээч.
Монгол түмний минь магнай тэнийж хийморьтой өөдрөг амьдарахыг ерөөе.
Монгол хүн болгон Б. Батжаргалын Монгол Омогшил номыг уншаасай.
Бичсэн Үзмээ.
No comments:
Post a Comment