Баян Монгол орноо хайрлацгаая хүмүүсээ.
6 дахь өдөр, 07-03-2009 12:22
Баян Монгол орноо хайрлацгаая хүмүүсээ. Хүннү Сүннү оршин тогтносон үеэс эхлэн Монгол орны маань эх нутаг өдий хүрсэн билээ. Өвөг дээдсүүд маань мал аж ахуйг эрхлэн жилийн дөрвөн улиралдаа нутаг сэлгэн нүүдлэн суурьшиж, улс орон даяар байлдан дагуулж байхдаа ч, суурьшиж буудалсан нутгаасаа нүүхдээ бууриа цэвэрлэн бурхан тэнгэртээ даатгаж ирсэн сайхан уламжлалтай билээ. Монгол хүн уул овоогоо тахин, уулын орой өөд хийморь магнайгаа сэргээхээр гарч, тэнгэр өөд дөрвөн зүг найман зовхистоо идээний дээж сүүн цацлаа өргөдөг. Гол горхи, булаг аршаанаа бохир шанагаар хутгах, бургас мод хамаагүй огтлох, цэцэг навчисыг үндэстэй нь тасдан хаяхыг цээрлэдэг билээ.Газар шороо хамаагүй сэндчин орхидогүй, ухсан нүхээ эргээд булдаг. Хашаа саравч, өвөлжөө байр байшин барихдаа газар дэлхийгээс гуйн ямааны эврээр гортиглож дөрвөн өнцөгт нь сүү дусааж байж, ухсан нүхэндээ хадаг цай өргөдөг ёс заншилтай.Эртний монголчууд байгаль орчинтойгоо зохицон харилцаж дээдэлдэг байснаас үндэслэн бөөгийн мөргөл үүсэн хөгжсөн байх. Ингэснээр байгаль дэлхийтэйгээ улам ч ойртон байгалаасаа авах хишгээ хүртэн, байгалийн аюулыг номтгож чаддаг, байгалиасаа эрч хүчээ авч чаддаг байсан байх. Эзэн Чингис маань ч хөх тэнгэртээ мөргөж адислан байгалийнхаа сүр хүчийг бишрэн шүтэж, өөртөө сүр сүлдээ авч чаддаг байсан болоод л тийн хүчирхэг зориг төгөлдөр байсан байх. Үнэхээр тэнгэрийн хүчийг бодоод үзэхэд дэлхий хорвоог өөрийнхөө хүслээр нэг л өдөр, нэг цагт ч хувиргаж чаддаг. Ингэж бодоход үнэхээр хүчирхэг байгаа биз. Үнэхээр ч бидний монголчууд дэлхийн их газрын зүрхэд оршин тогтносон хувьтай хүмүүс.Монгол хүн давахгүй гэсэн юмаа давж, даахгүй гэсэн юмаа даадаг гэлцдэг. Үнэхээр хүн өөртөө итгэлтэй байвал юуг ч хийж бүтээж чадна. Тиймийн тулд оюун ухаанаа л эрдэм номоор баяжуулж түүгээрээ л хүссэн амьдралаа олбол хэзээ ч барагдахгүй, үр хүүхэддээ хүртэл хүртээмжтэй баян болно. Газар шороогоо онгичон олз ашиг харснаар түр зуурын баян л байхаас үеийн үед баян байхгүй шүү дээ. Ус бол чандмань эрдэнэ гэж монголчууд дээдэлдэг. Үнэхээр усгүй бол амьдрал байхгүй. Тийм болохоор манай Монгол шиг цэвэр ус бага оронд гол горхи, аршаан булгаа хайрлаж тэднийгээ улам арчлан тордож сэргээж байх бодлогыг нэгдүгээрт тавибал тустай байх.
Монголчууд эртнээс эхлэн хамтран ажиллаж нэг санаагаар бие биенээ дэмжин амьдарч ирсэн нь монголын ардын аман зохиолууд болон эртний монгол судалгаанд батлагддаг билээ. Иймдээ ч өвөг дээдэс минь хүчирхэг байж.
“Саахалт айлын
Санаа нэг,
Айл хүний
Амь нэг” гэсэн
Монголын зүйр цэцэн үг байдаг. Үнэхээр санаа нийлж нэгдэж байж л бид улс орноо хөгжүүлнэ. Монголчуудын ашиг хонжоо харах, бие биенийхээ улыг шагайдаг тамын тогооны үлгэр манжын дарангуйлалаас эхлэлтэй байх. Тэрнээс биш эртний монголчууд айл аймаг, нутаг хороогоороо нэгдмэл, хамтран найр наадмаа сайхан хийдэг, мал аж ахуйгаа хамтран бэлчээрлэдэг, бие биедээ аль байгаа юмаа илүүлчилдэг, идэх хоолоо харилцан хувааж идэж сурсан тийм л сайхан хүмүүс байж. Монголчуудаа байгаль дэлхийгээ дээдэлж, аль болох мод ургамал суулган арчлан, гол горхи, аршаан булгаа байгаа дээр нь арчилцгаая. Бидний өвөг дээдэс маань монгол хүний сэтгэл, оюун тархи, ухаанаар баян явсан үүн шигээ бид бүгдээрээ нэгдэж улс орноо өөрөө өөрсдөө зөв бодлогтойгоор хөгжүүлж монгол хүний ухаанаар дэлхийн тавцанд дахин гарч ирцгээе монголчуудаа.
Монгол нутаг
Хангай, тал, говь хосолсон
Хаанахын хэнд ч ховор заяах
Халх монголын нутаг дэвсгэрт
Халхын үр болон төрсөн би
Өвөг дээдсийн минь өвлөн ирсэн
Өстөн харийн дээрэмчидээс
Эрлэг монгол зоригоор хамгаалж
Энэрэл хайр хишгээр дээдэлж ирсэн нутаг
Дэлхийн хаана ч байхгүй
Цорын ганц онгон байгалиа
Дэлгэрүүлэн цэцэгжүүлэxийг
Цагийн бид л ганц чадна
С.Үзмээ
6 дахь өдөр, 07-03-2009 12:22
Баян Монгол орноо хайрлацгаая хүмүүсээ. Хүннү Сүннү оршин тогтносон үеэс эхлэн Монгол орны маань эх нутаг өдий хүрсэн билээ. Өвөг дээдсүүд маань мал аж ахуйг эрхлэн жилийн дөрвөн улиралдаа нутаг сэлгэн нүүдлэн суурьшиж, улс орон даяар байлдан дагуулж байхдаа ч, суурьшиж буудалсан нутгаасаа нүүхдээ бууриа цэвэрлэн бурхан тэнгэртээ даатгаж ирсэн сайхан уламжлалтай билээ. Монгол хүн уул овоогоо тахин, уулын орой өөд хийморь магнайгаа сэргээхээр гарч, тэнгэр өөд дөрвөн зүг найман зовхистоо идээний дээж сүүн цацлаа өргөдөг. Гол горхи, булаг аршаанаа бохир шанагаар хутгах, бургас мод хамаагүй огтлох, цэцэг навчисыг үндэстэй нь тасдан хаяхыг цээрлэдэг билээ.Газар шороо хамаагүй сэндчин орхидогүй, ухсан нүхээ эргээд булдаг. Хашаа саравч, өвөлжөө байр байшин барихдаа газар дэлхийгээс гуйн ямааны эврээр гортиглож дөрвөн өнцөгт нь сүү дусааж байж, ухсан нүхэндээ хадаг цай өргөдөг ёс заншилтай.Эртний монголчууд байгаль орчинтойгоо зохицон харилцаж дээдэлдэг байснаас үндэслэн бөөгийн мөргөл үүсэн хөгжсөн байх. Ингэснээр байгаль дэлхийтэйгээ улам ч ойртон байгалаасаа авах хишгээ хүртэн, байгалийн аюулыг номтгож чаддаг, байгалиасаа эрч хүчээ авч чаддаг байсан байх. Эзэн Чингис маань ч хөх тэнгэртээ мөргөж адислан байгалийнхаа сүр хүчийг бишрэн шүтэж, өөртөө сүр сүлдээ авч чаддаг байсан болоод л тийн хүчирхэг зориг төгөлдөр байсан байх. Үнэхээр тэнгэрийн хүчийг бодоод үзэхэд дэлхий хорвоог өөрийнхөө хүслээр нэг л өдөр, нэг цагт ч хувиргаж чаддаг. Ингэж бодоход үнэхээр хүчирхэг байгаа биз. Үнэхээр ч бидний монголчууд дэлхийн их газрын зүрхэд оршин тогтносон хувьтай хүмүүс.Монгол хүн давахгүй гэсэн юмаа давж, даахгүй гэсэн юмаа даадаг гэлцдэг. Үнэхээр хүн өөртөө итгэлтэй байвал юуг ч хийж бүтээж чадна. Тиймийн тулд оюун ухаанаа л эрдэм номоор баяжуулж түүгээрээ л хүссэн амьдралаа олбол хэзээ ч барагдахгүй, үр хүүхэддээ хүртэл хүртээмжтэй баян болно. Газар шороогоо онгичон олз ашиг харснаар түр зуурын баян л байхаас үеийн үед баян байхгүй шүү дээ. Ус бол чандмань эрдэнэ гэж монголчууд дээдэлдэг. Үнэхээр усгүй бол амьдрал байхгүй. Тийм болохоор манай Монгол шиг цэвэр ус бага оронд гол горхи, аршаан булгаа хайрлаж тэднийгээ улам арчлан тордож сэргээж байх бодлогыг нэгдүгээрт тавибал тустай байх.
Монголчууд эртнээс эхлэн хамтран ажиллаж нэг санаагаар бие биенээ дэмжин амьдарч ирсэн нь монголын ардын аман зохиолууд болон эртний монгол судалгаанд батлагддаг билээ. Иймдээ ч өвөг дээдэс минь хүчирхэг байж.
“Саахалт айлын
Санаа нэг,
Айл хүний
Амь нэг” гэсэн
Монголын зүйр цэцэн үг байдаг. Үнэхээр санаа нийлж нэгдэж байж л бид улс орноо хөгжүүлнэ. Монголчуудын ашиг хонжоо харах, бие биенийхээ улыг шагайдаг тамын тогооны үлгэр манжын дарангуйлалаас эхлэлтэй байх. Тэрнээс биш эртний монголчууд айл аймаг, нутаг хороогоороо нэгдмэл, хамтран найр наадмаа сайхан хийдэг, мал аж ахуйгаа хамтран бэлчээрлэдэг, бие биедээ аль байгаа юмаа илүүлчилдэг, идэх хоолоо харилцан хувааж идэж сурсан тийм л сайхан хүмүүс байж. Монголчуудаа байгаль дэлхийгээ дээдэлж, аль болох мод ургамал суулган арчлан, гол горхи, аршаан булгаа байгаа дээр нь арчилцгаая. Бидний өвөг дээдэс маань монгол хүний сэтгэл, оюун тархи, ухаанаар баян явсан үүн шигээ бид бүгдээрээ нэгдэж улс орноо өөрөө өөрсдөө зөв бодлогтойгоор хөгжүүлж монгол хүний ухаанаар дэлхийн тавцанд дахин гарч ирцгээе монголчуудаа.
Монгол нутаг
Хангай, тал, говь хосолсон
Хаанахын хэнд ч ховор заяах
Халх монголын нутаг дэвсгэрт
Халхын үр болон төрсөн би
Өвөг дээдсийн минь өвлөн ирсэн
Өстөн харийн дээрэмчидээс
Эрлэг монгол зоригоор хамгаалж
Энэрэл хайр хишгээр дээдэлж ирсэн нутаг
Дэлхийн хаана ч байхгүй
Цорын ганц онгон байгалиа
Дэлгэрүүлэн цэцэгжүүлэxийг
Цагийн бид л ганц чадна
С.Үзмээ
No comments:
Post a Comment